Ba kích, còn được gọi là dây ruột gà hoặc ba kích thiên, có tên khoa học là Morinda officinalis stow., thuộc họ cà phê (Rubiaceae). Đây là một loại cây dây leo sống nhiều năm, thân quấn quanh các cành khác. Khi già, thân trở nên nhẵn mịn.
Lá của Ba kích mọc đối, hình mác hoặc bầu dục thuôn nhọn, có lông tập trung ở mép lá và gân lá, nhưng khi già thì ít lông hơn và có màu trắng mốc. Lá cứng và có cuống ngắn, kèn mỏng và ôm sát vào thân.
Hoa của cây tập trung thành tán ở đầu cành, khi mới nở có màu trắng, sau đó hơi chuyển sang màu vàng. Tràng hoa liền nhau ở phía dưới thành ống ngắn. Quả của Ba kích có hình cầu và có cuống riêng rẽ, khi chín có màu đỏ. Cây thường ra hoa vào mùa xuân (tháng 5-6) và ra quả vào mùa hè (tháng 7-10). Ba kích phổ biến ở các vùng đồi núi thấp, đặc biệt là ở các tỉnh trung du miền núi phía Bắc.
Rễ của cây Ba kích được dùng làm thuốc, sau khi được phơi và sấy khô, thường được cắt thành đoạn ngắn khoảng 10cm. Rễ Ba kích nên được bảo quản ở nơi khô ráo và thoáng mát để tránh ẩm ướt.
Ba kích có hai loại chính:
- Ba kích màu tím: Củ của loại này có màu vàng sậm, bên trong có phần thịt màu tím. Khi ngâm củ trong rượu, rượu sẽ có màu tím đậm.
- Ba kích màu trắng: Củ của loại này có màu vàng nhạt, phần thịt bên trong màu trắng. Khi ngâm củ trong rượu, rượu sẽ có màu tím nhạt.
Ba kích là một dược liệu có tính ấm, vị cay ngọt hơi chát, và được sử dụng để điều trị một số bệnh lý liên quan đến xương khớp, tăng cường sinh lý, giải độc gan và tăng cường sức đề kháng rất tốt. Ba kích có nhiều công dụng có lợi cho sức khỏe con người, cụ thể:
Ba kích được sử dụng trong các sản phẩm tăng cường sinh lý nam giới. Thành phần anthraglycosid, sắt, kẽm và các chất dinh dưỡng khác trong ba kích giúp bổ sung sinh lực, hỗ trợ điều trị các chứng bệnh xuất tinh sớm, rối loạn cương dương và giảm ham muốn ở nam giới.
Thành phần choline trong ba kích giúp hỗ trợ sức khỏe xương khớp. Các bài thuốc từ ba kích có thể giúp giảm đau lưng, nhức mỏi gối và cải thiện tình trạng xương khớp.
Ba kích được coi là một loại dược liệu bổ thận và có tính tăng cường sức đề kháng. Việc sử dụng ba kích có thể giúp tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể và giúp chống lại các bệnh truyền nhiễm.
Ba kích có tác dụng giúp giải độc gan, giúp cơ quan gan làm việc hiệu quả hơn trong việc lọc và loại bỏ các chất độc hại khỏi cơ thể.
Ba kích chứa các chất oxy hóa và vitamin C giúp ngăn ngừa vi khuẩn tấn công vết thương, giúp lành vết thương nhanh chóng và giảm viêm.
Ba kích chứa nhiều chất dinh dưỡng như choline, vitamin B1, C, Phytosterol, acid hữu cơ,... giúp tăng cường sức khỏe tổng thể, giữ cho cơ thể khỏe mạnh và đầy năng lượng.
- Việc sử dụng Ba kích cùng với các loại thuốc khác nên được hướng dẫn bởi bác sĩ, không nên tự ý kết hợp sử dụng.
- Để hỗ trợ điều trị xương khớp, bổ thận, tráng dương và dưỡng da, lượng Ba kích uống mỗi lần nên nhỏ khoảng 20 ml và sử dụng hai lần mỗi ngày vào buổi sáng và tối.
- Cần chú ý rằng, có một số đối tượng không nên sử dụng Ba kích, bao gồm trẻ nhỏ dưới 6 tuổi, bệnh nhân có huyết áp thấp, người đang bị sốt và người mắc các bệnh về tim mạch.
- Để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, trước khi chế biến Ba kích, bạn nên loại bỏ hoàn toàn phần lõi, vì phần này chứa một số thành phần không tốt cho sức khỏe.
- Thời gian ngâm rượu Ba kích tốt nhất là từ 3-6 tháng trở lên, vì khi rượu được ngâm lâu, Ba kích sẽ tiết trọn dưỡng chất vào rượu, đồng thời tạo hương vị đậm đà, hấp dẫn và thơm ngon.
- Khi sắc thuốc Ba kích, nên sử dụng nồi đất thay vì nồi kim loại, để tránh làm giảm công dụng của thảo dược và không ảnh hưởng đến sức khỏe.
- Lưu ý không nên dùng quá 15g Ba kích mỗi ngày, tương đương khoảng 3 ly nhỏ uống rượu, để tránh tác dụng phụ không mong muốn. Hãy tuân theo liều lượng hợp lý và tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế nếu cần.
Tuy Ba kích có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng cần được sử dụng đúng liều lượng và thận trọng, đặc biệt khi dùng như một phần của liệu pháp truyền thống hoặc trong trường hợp có các vấn đề sức khỏe riêng. Nếu bạn quan tâm đến việc sử dụng Ba kích, hãy tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để được tư vấn và hướng dẫn đúng cách sử dụng.
1. Dược sĩ Lưu Anh, Cây Ba kích, Nhà thuốc Ngọc Anh, đăng ngày 15 tháng 03 năm 2023. Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2023.
2. Dược điển Việt Nam 5 ( trang 101 - 105 tập 1). Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2023.
3. Tác giả: Jian-Hua Zhang, Morinda officinalis How. - A comprehensive review of traditional uses, phytochemistry and pharmacology, nguồn Pubmed. Truy cập 3 tháng 8 năm 2023.
4. Tác giả: Dược sĩ Lưu Anh, Ba kích [Rễ], Dược điển Việt Nam, đăng ngày 19 tháng 7 năm 2023. Truy cập 3 tháng 8 năm 2023.
Tác giả: Dược sĩ Phạm Thu - tốt nghiệp ngành dược tại Học Viện Quân Y
Nguồn tin: Trang TTĐT xã Diễn Hồng
Các tin khác